KOMPETENCJE KLUCZOWE W PRZEDSZKOLU

„Skoro pięćdziesiąt procent zdolności do nauki rozwija się w ciągu pierwszych czterech lat życia ,

a kolejne trzydzieści procent do ukończenia ośmiu lat,

to programy rozwojowe

dla okresu wczesnego dzieciństwa powinny być traktowane jako najwyższy priorytet”.

Gordon Dryden, Jeannette Vos

 

 

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia18.12.2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie 2006/962/WE

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia22.05.2018 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie 2018/C /189/01

 

OSIEM KOMPETENCJI KLUCZOWYCH

1. KOMPETENCJE W ZAKRESIE ROZUMIENIA I TWORZENIA INFORMACJI,

2. KOMPETENCJE W ZAKRESIE WIELOJĘZYCZNOŚCI,

3. KOMPETENCJE MATEMATYCZNE ORAZ KOMPETENCJE W ZAKRESIE NAUK PRZYRODNICZYCH, TECHNOLOGII I INŻYNIERII,

4. KOMPETENCJE CYFROWE,

5. KOMPETENCJE OSOBISTE, SPOŁECZNE I W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI UCZENIA SIĘ,

6. KOMPETENCJE OBYWATELSKIE,

7. KOMPETENCJE W ZAKRESIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI,

8. KOMPETENCJE W ZAKRESIE ŚWIADOMOŚCI I EKSPRESJI KULTURALNEJ.

 

KOMPETENCJE KLUCZOWE –

OD PRZEDSZKOLA DO UCZENIA SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE.

 

Zalecenie Parlamentu Europejskiego w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie zawiera rekomendacje dla państw członkowskich, aby rozwijały ofertę kompetencji dla wszystkich w ramach ich strategii uczenia się przez całe życie aby;

• kształcenie i doskonalenie oferowały wszystkim młodym ludziom środki w celu rozwijania kompetencji kluczowych na poziomie dającym im odpowiednie przygotowanie do dorosłego życia oraz stanowiącym podstawę dla dalszej nauki i życia zawodowego;

• dostępna była właściwa oferta dla tych młodych ludzi, którzy z powodu trudności edukacyjnych wynikających z okoliczności osobistych, społecznych , kulturowych lub ekonomicznych potrzebują szczególnego wsparcia dla realizacji swojego potencjału edukacyjnego.

 

Kompetencje kluczowe – to „ Połączenie wiedzy , umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego , bycia aktywnym obywatelem integracji społecznej i zatrudnienia (…)

 

Kompetencje kształtują się:

1.Świadomie:

• od nieświadomej niekompetencji (nie wiem, że nie wiem/umiem),

• poprzez świadomą niekompetencję (wiem, że nie wiem/umiem),

• świadomą kompetencję (wiem, że wiem/umiem)

• aż do nieświadomej kompetencji (nie wiem, że wiem/umiem)

2. Poprzez obserwację i naśladowanie – modelowanie. Nieświadomie nabywamy jakieś kompetencje.

 

Kompetencje kluczowe odgrywają w przedszkolu wyjątkową rolę.

Stanowią podstawowe, najważniejsze i najistotniejsze umiejętności, które powinno nabyć każde dziecko.

 

GŁÓWNY CEL WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO TO :

WSPARCIE CAŁOŚCIOWEGO ROZWOJU DZIECKA.

W części „Warunki i sposób realizacji” podstawy programowej wychowania przedszkolnego czytamy:

„ WSPÓŁCZESNY PRZEDSZKOLAK FUNKCJONUJE W DYNAMICZNYM , SZYBKO ZMIENIAJĄCYM SIĘ OTOCZENIU, STĄD PRZEDSZKOLE POWINNO STAĆ SIĘ MIEJSCEM, W KTÓRYM DZIECKO OTRZYMA POMOC W JEGO ROZUMIENIU”

 

REALIZUJĄC PODSTAWĘ PROGRAMOWĄ W PRZEDSZKOLU

ROZWIJAMY KOMPETENCJE KLUCZOWE

 

Podstawa programowa a kompetencje kluczowe.

 

KOMPETENCJE KLUCZOWE. Europejskie normy odniesienia	Podstawa programowa wychowania przedszkolnego ( obszary)
1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenie informacji	Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych. Wspomaganie rozwoju mowy dzieci. Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.
2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności	Wychowanie rodzinne , obywatelskie i patriotyczne. Kompetencje rozwijane w toku zajęć z nauki drugiego języka nowożytnego.
3. Kompetencje matematyczne oraz w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.	Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną. Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt. Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i unikaniu zagrożeń.
4. Kompetencje cyfrowe	Wspomaganie rozwoju umysłowego poprzez zabawy konstrukcyjne , budzenie zainteresowań technicznych ( kompetencje te rozwijane są w trakcie działań z wykorzystaniem sprzętu multimedialnego oraz dostępnych programów edukacyjnych i pakietów multimedialnych zalecanych dla dzieci w młodszym wieku)
5.Kompetencje osobiste społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.	Kompetencje te rozwijane są we wszystkich obszarach podstawy programowej
6. Kompetencje obywatelskie.	Wsparcie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych , które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych. Wychowanie rodzinne , obywatelskie i patriotyczne.
7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.	Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych , które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. Wychowanie rodzinne , obywatelskie i patriotyczne ( podstawy z zakresu tych kompetencji rozwijane są w toku zajęć edukacyjnych . m.in. wycieczek edukacyjnych spotkań i pogadanek z udziałem przedstawicieli lokalnych instytucji i zakładów pracy, a także zabaw tematycznych i zajęć z wykorzystaniem filmów edukacyjnych oraz literatury dziecięcej i popularnonaukowej.
8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.	Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem. Wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew , pląsy i taniec. Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.

Proces kształtowania i rozwijania kompetencji kluczowych trwa przez całe życie,

a jego instytucjonalnym początkiem jest uczestnictwo dziecka

w różnych formach edukacji przedszkolnej.

Na tym etapie rozwojowym i edukacyjnym szczególną uwagę należy zwrócić na:

• modelowanie,

• naśladowanie pozytywnych wzorców,

• świadome tworzenie sytuacji pozwalających na aktywne uczestnictwo dziecka w różnych formach edukacji przedszkolnej,

• odczuwanie i eksplorację dostępnej przestrzeni, 

• zastosowanie zasad indywidualnego podejścia do każdego dziecka

 

PODSTAWY KOMPETENCJI KLUCZOWYCH

 

Naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, pozwalają na jego stymulację w kierunku kształtowania kompetencji kluczowych.

Wraz z procesami rozwojowymi dziecka tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np.:

• rozwój mowy i poszerzanie się czynnego słownika pozwala na rozwijanie porozumiewania się w języku ojczystym i języku obcym oraz kompetencji społecznych i obywatelskich

• zabawa jako podstawowa aktywność dziecka kształtuje inicjatywność, przedsiębiorczość, świadomość i ekspresję kulturalną

• ciekowość i zadawanie pytań są podstawą do rozwoju kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych oraz umiejętności uczenia się.

Na żadnym etapie rozwojowym zależności między: nie mają tak bezpośredniego przełożenia na kształtowanie się kompetencji kluczowych, jak w wieku przedszkolnym.

 

PRZYKŁADY DZIAŁAŃ PRZEDSZKOLA W ZAKRESIE ROZWIJANIA KOMPETENCJI KLUCZOWYCH.

 

1. POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKU OJCZYSTYM.

Jest to zdolność do codziennego komunikowania się dziecka w środowisku przedszkolnym z dorosłymi i innymi dziećmi (np. komunikowanie własnych potrzeb, emocji, opowiadanie o zdarzeniach, odpowiadanie na pytania).

A tak realizujemy to w przedszkolu

Codzienne wspomaganie rozwoju mowy poprzez:

– słuchanie utworów literackich czytanych zarówno przez nauczyciela, jak i zaproszonych gości

– wypowiedzi spontaniczne i kierowane

– ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka wierszy, ról

– odgrywanie scenek (drama, zabawy paluszkowe, tatr kukiełkowy, pacynki)

– występy artystyczne dzieci w uroczystościach przedszkolnych

– uczestnictwo w konkursach

– wypowiadanie się dziecka na własny temat

– prowadzenie codziennych różnorodnych zabaw logopedycznych (artykulacyjnych, oddechowych)

– ćwiczenia grafomotoryki ręki jako przygotowanie do pisania (np. plastelina, ciastolina, gazety, masa solna

– wprowadzanie liter, naukę czytania prostych wyrazów i zdań,

– kreślenie szlaczków literopodobnych na różnorodnym podłożu, kreślenie liter po śladzie i samodzielnie

 

2. POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKACH OBCYCH.

Opiera się na wprowadzaniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym w sytuacjach codziennych i w zabawie. Istotnym elementem jest wprowadzenie dziecka w odmienne od znanych i typowych sytuacji społecznych, wskazywanie na bogactwo kulturowe, społeczne i językowe innych narodów.

A tak realizujemy to w przedszkolu

W ramach realizacji zadań z tego obszaru dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego 2 x w tygodniu po 30 minut (ponadto nauczycielki w grupach utrwalają zwroty w j. angielskim), dzieci młodsze – 2x w tygodniu po 15 minut. Podczas zajęć przedszkolaki poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim (np. podają swoje imię, wiek, określają nastrój, liczą, nazywają kolory, części ciała, ubrania, podają nazwy zwierząt, części garderoby), śpiewają i tańczą do piosenek po angielsku. Poznają kulturę innych narodów.

 

3. KOMPETENCJE MATEMATYCZNE I PODSTAWOWE KOMPETENCJE NAUKOWO-TECHNICZNE.

Jest to umiejętność wykorzystywania myślenia matematycznego i logicznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji. Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne odnoszą się do wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz sposobów objaśniających świat przyrody, czyli eksperymentowanie, obserwowanie zjawisk, sprawdzanie, majsterkowanie.

A tak realizujemy to w przedszkolu

Kompetencje matematyczne:

• codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie, mierzenie, ważenie, rozróżnianie stron: lewa/prawa,

• realizacja ćwiczeń z programu prof. E. Gruszczyk-Kolczyńskiej – „Dziecięca matematyka” (m.in. przeliczanie, porównywanie liczebności, stosowanie liczebników porządkowych, orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni oraz na kartce, pomiary długości, klasyfikowanie, przekształcanie, rytm, następstwo czasu),

• zabawy eksperymentalno-doświadczalne, kulinarne.

Kompetencje naukowo-techniczne:

• codzienne działania m.in. obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych, prowadzenie kalendarza pogody,  prowadzenie czasowych „ogródków” w salach,

• zajęcia w ogródku sensorycznym, zabawy mikroskopem, lupą itp.,

• zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza),

• zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych, chemicznych), plastyczne, przestrzenne,

 

4. KOMPETENCJE INFORMATYCZNE.

Realizowane są poprzez działania wprowadzające dziecko w przestrzeń wirtualną, podejmowanie samodzielnej aktywności poznawczej, w tym zabawy projektowe, konstrukcyjne, pracę techniczną i plastyczną.

A tak realizujemy to w przedszkolu

Wykorzystywanie narzędzi TIK (np. magnetofon, rzutnik, laptop, komputer, aparat cyfrowy, dyktafon, kamera, urządzenia sterowane dotykiem m.in. tablety) w różnych sytuacjach i przy różnych zadaniach, wykorzystywanie Internetu – oglądanie prezentacji i filmów edukacyjnych, spektaklów teatralnych, zabawy w kodowanie i dekodowanie.

 

5. UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ.

Przedszkole to pierwsze metodyczne doświadczenie dziecka związane z uczeniem się – uczeniem się konsekwentnym, możliwie świadomym i ukierunkowanym na osiągniecie konkretnych celów. Rolą przedszkola jest poznanie indywidualnych cech, preferencji dziecka, dobór odpowiednich metod i form pracy, by przygotować dziecko do różnych form nauki – pracy grupowej i indywidualnej oraz do różnorodności stylów uczenia się, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się one gospodarowania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań.

A tak realizujemy to w przedszkolu

Kompetencja ta jest kształtowana poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego.

• Podczas wszelkich zajęć dzieci kształtują umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych w przedszkolu, uczą się konkretnych zachowań i reakcji.

• Dzieci wdrażane są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych) oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej.

• Stosowanie wzmocnień pozytywnych, praca w grupach mieszanych wiekowo – uczenie się od siebie, praca zespołowa.

 

6. KOMPETENCJE SPOŁECZNE I OBYWATELSKIE.

Na etapie przedszkolnym to zdolność do stopniowego wychodzenia poza obszar rodziny, do pracy z innymi w grupie przedszkolnej. Istotne jest, aby dziecko zrozumiało obyczaje i sposoby funkcjonowania osób w różnych społeczeństwach i środowiskach, dostrzegało różnorodność zachowań, a stopniowo też postaw.

A tak realizujemy to w przedszkolu

Realizacja tych treści odbywa się nieustannie, podczas wszystkich sytuacji z jakimi stykamy się w przedszkolnej rzeczywistości, a ich celem jest wykształcenie u dzieci postaw społecznie pożądanych:

• budzenie zainteresowania historią swojej rodziny, okolicy, kraju,

• stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnorodnych sytuacji,

• umiejętność współpracy, otwartość, bezkonfliktowość, tolerancja, przy jednoczesnym eliminowaniu postaw społecznie niepożądanych, służą temu tworzone w grupach kodeksy zachowania,

• nauka patriotyzmu (przez obchody m.in. Dnia Niepodległości, Dnia Flagi),

• udział w akcjach charytatywnych, spacery, wycieczki do różnych miejsc użyteczności publicznej (sklep, zakład fryzjerski, biblioteka, apteka),

• spotkania z przedstawicielami różnych zawodów (pielęgniarka, ratownik medyczny, policjant, strażak) i z rodzicami, którzy prezentują swoje zawody.

 

7. INICJATYWNOŚĆ I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ.

Należy to rozumieć jako zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Kompetencja ta obejmuje stwarzanie dzieciom warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania. Inicjatywność i przedsiębiorczość są rozwijane wielopłaszczyznowo, i co ważne, ich elementy są obecne podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, w których uczestniczy dziecko w przedszkolu.

A tak realizujemy to w przedszkolu

Każdorazowo stwarzane są okazje pozwalające dzieciom samodzielnie doświadczać, eksperymentować, eksplorować, np

• robienie kanapek, sałatek, szaszłyków, pieczenie,

• malowanie, rysowanie, wydzieranie, lepienie, układanie klocków, zabawy w piaskownicy),

• codzienne zabawy na placu zabaw, w sali gimnastycznej, w kącikach zainteresowań, zabawy doświadczalne i eksperymentalne, granie w gry zespołowe typu, np. „chińczyk”, warcaby.

Dzieci współpracują podczas stawiania im zadań do wykonania w parach, grupach czy zespołach, co pozwala im działać i poczuć odpowiedzialność za ostateczny efekt swoich działań, warsztaty plastyczne, sportowe, kulinarne, wycieczki (piesze i autokarowe).

 

8. ŚWIADOMOŚĆ I EKSPRESJA KULTURALNA.

Praca w tym obszarze ukierunkowana jest na twórcze wyrażanie doświadczeń i emocji za pośrednictwem różnorodnych środków ekspresji: muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych. Doświadczania takie pozwalają na wyrażenie przez dziecko różnorodnych stanów emocjonalnych, wyzwolenie pozytywnych emocji, a przez to otwarcie się na nowości i pomagają w nawiązaniu relacji.

A tak realizujemy to w przedszkolu

Te kompetencje przedszkolaki nabywają poprzez:

• codzienne malowanie (w tym nietypowymi technikami, np. malowanie gąbkami), rysowanie,

• śpiewanie, taniec,

• wystawy prac dzieci (sala, korytarze, szatnia, strona internetowa), u

• dział w różnych uroczystościach – jako mali aktorzy (, Święto Niepodległości, Jasełka, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Mamy i Taty, pożegnanie przedszkola),

• udział w konkursach (muzyczne, plastyczne, recytatorskie), przeglądach, występach,

• udział w koncertach, przedstawieniach teatralnych i teatrzykach w przedszkolu i wyjazdowych,  koncertach.

 

 

 

Opracowała. Hanna Wędrowska-Saramak

 

Na podstawie:

Katarzyna Dryjas i Małgorzata Jas „ Wspomaganie przedszkoli w rozwijaniu u dzieci kompetencji kluczowych”

https://edurada.pl

www.oskko.edu.p

www.wspomaganie2.mir-controling.pl