Szkoła w Rynie istniała już w 1529 roku. Przez z górą trzysta lat podporządkowana była władzom kościelnym. W 1904 roku zbudowano, jak na owe czasy, nowoczesny budynek szkolny, posiadający oprócz pracowni i pokoi nauczycielskich siedem izb szkolnych. Mówiąc o gmachu szkolnym (masywnym, czerwonym budynku) mamy na myśli dzisiejsze południowe skrzydło obecnego gimnazjum.
Rektorem (kierownikiem) szkoły był wówczas p. Aleksander, który pełnił swą funkcję do 1925 roku. Po przejściu na emeryturę nadal mieszkał w Rynie i pracował w filii kasy oszczędnościowej. Po nim przybył do Rynu jako rektor p. Kronkawski z Wejsun, który kierował szkołą do 1939 roku. W tym czasie pracowało w szkole siedmiu nauczycieli. Kształciła ona dzieci w czterech klasach Szkoły Ludowej.
Maks Mazuch, będąc posłem do Parlamentu Rzeszy (Reichstagu) , postarał się o kredyty państwowe i za dotacje w wysokości 60 tys. marek, dobudowano przy północnym zakończeniu pierwotnego gmachu poprzeczny budynek. Zawierał on  cztery obszerne klasy, aulę, mieszkanie dla terejana (woźnego) z kotłownią i centralnym ogrzewaniem dla całego gmachu.
W 1930 roku podniesiono stopień szkoły do tzw. Mittelschule (szkoły pośredniej), zatrudniając dodatkowo dwóch nauczycieli. W owym czasie działała więc w Rynie 10-roczna i 10-klasowa szkoła. Uczono w niej między innymi: języka francuskiego, angielskiego, początków łaciny; przy wyższych wymaganiach z innych przedmiotów uczniowie byli przygotowywani do gimnazjów. Szkoła posiadała przy Jeziorze Leśnym własny zakład kąpielowy, z którego korzystały wyłącznie dzieci szkolne. Na okres letni zatrudniano nauczyciela pływania. Tak prowadzona ryńska szkoła dawała młodzieży trwałe podstawy na całe życie. Młodzież ryńska chętnie była przyjmowana do gimnazjów w Kętrzynie, Mrągowie i Giżycku.
Za czasów rektora Kronkowskiego miasto wybudowało szkolną salę gimnastyczną, wykorzystując resztę gmachu na schronisko młodzieżowe. Młodzież wędrując pieszo po kraju lub szlakami wodnymi, miała w Rynie zapewniony nocleg, wyżywienie i możliwość odpoczynku. Opodal szkoły urządzono plac gier i zabaw. Miasto zakupiło od starosty powiatowego p. Bliese z Giżycka, właściciela folwarczku Mały Ryn, 1 ha roli w pobliżu szkoły i urządziło tam plac sportowy.
We wrześniu 1939r. wszyscy nauczyciele zostali powołani do wojska. Gmach szkolny zajęła niemiecka organizacja Todt. Przetrzymywano tu robotników różnych narodowości, będących na robotach przymusowych, a w sali gimnastycznej trzymano konie robocze. Nauczycielki pod kierunkiem p. Trinker uczyły w domu „Niebieskiego Krzyża" przy ul.Kościuszki. Z obszernej sali zrobiono dwie izby lekcyjne, w których odbywała się nauka. Każda klasa uczyła się tylko 2 godz. dziennie, a kiedy ogłaszano alarm, zajęcie nie odbywały się. Zakończenie roku szkolnego 1944/45 przyspieszono i egzaminy odbyły się już w grudniu 1944.
W 1942 r. w gmachu szkolnym, po wyprowadzeniu się organizacji Todt, Jean Roland- lekarz z Alzacji przeniósł tu szpital. Leczono nie tylko wojskowych, ale też ludność cywilną, uciekinierów, robotników z prac przymusowych. Taki stan trwał do 1945 roku. Po przyjściu Rosjan 25 stycznia nic się nie zmieniło, szpital nadal pracował w budynku szkolnym aż do końca 1945r., kiedy to dr Jean Roland opuścił Ryn i szpital zlikwidowano.
Działalność szkoły wznowiono 7 października 1945 r., ale w budynku przy Placu Wolności nr 5. W pierwszym roku nauki były tu cztery oddziały ( około 50 uczniów ) i dwóch nauczycieli, w następnym już zorganizowano sześć klas. Pierwszym kierownikiem był Wacław Wrześniewski, a nauczycielką Zofia Bogucka. Od 1 maja 1946 r. doszła nauczycielka Ludwika Żagałkowicz. Początki były bardzo trudne. Głównymi przyczynami tych trudności były zaniedbane w wyniku wojny dzieci oraz ich trudności językowe. O żadnych pomocach naukowych nie mogło być mowy. Sprzęt również pozostawiał wiele do życzenia. Kierownik szkoły po kilku miesiącach urzędowania wyjechał i wszelki ślad po nim zaginął. Tymczasowo obowiązki kierownika pełniła nauczycielka Zofia Bogucka. Już w 1945r. rozpoczęto w szkole i przez szkołę prowadzone kursy repolonizacyjne dla około 15-tu Mazurów. Prowadził je nauczyciel społeczny ob. Ołdakowski Wacław - ówczesny kierownik miejscowej mleczarni.
W roku szkolnym 1946/47 dołączono rozwojowo klasę piątą. Razem było już około 60 dzieci. Inspektor szkolny ob. Kobiela przysłał do Rynu jako kierownika - Michała Ratkiewicza. Jednak po kilku miesiącach urzędowania również on opuścił szkołę. Pani Zofia Bogucka musiała znów pełnić obowiązki kierownika, zaś p. Żagałkiewicz kierowała kursami repolomizacyjnymi. Wiosną 1947r. po przeprowadzeniu odpowiednich remontów, szkoła powróciła do swojego właściwego, przedwojennego gmachu.1 grudnia 1946 r. został zatrudniony w szkole Borys Żagałkiewicz, który powrócił z wojennego obozu jenieckiego i od 1 kwietnia 1947 do końca roku szkolnego pełnił funkcję kierownika szkoły. Następny rok szkolny był rokiem bardzo znamiennym, ponieważ szkoła stała się pełną siedmioklasową szkołą podstawową. Uczęszczało do niej 90 dzieci, grono nauczycielskie liczyło pięć osób. Kierownikiem był Paweł Wilheim Matheis, który pełnił tę funkcję do 1949 r. Po nim objął ją i sprawował do 1952r. - Bolesław Kowalkowski. W roku szkolnym 1952/53 do Rynu przybył i został kierownikiem szkoły Albin Nowicki. Był to nie tylko dobry pedagog, ale również historyk regionu, kronikarz Rynu i szkoły, inicjator wielu czynów społecznych. W maju 1966r., pisząc w kronice o XX - leciu  ryńskiej szkoły, podał, że ma ona 16 pracowników pedagogicznych, zaś w 15 oddziałach uczy się około 500 dzieci.
Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły było wręczenie sztandaru. Uroczystość odbyła się 23 maja 1971r. W 1973r. szkoła podstawowa została przekształcona w Zbiorczą Szkołę Gminną. Szkoła Gminna liczyła 745 uczniów i nauczycieli razem.
Po odejściu na emeryturę A. Nowickiego szkołą kierowali kolejno: Franciszek Gabryjel, Mikołaj Konstantynowicz, Piotr Maruchacz, Władysław Walasek, Eugeniusz Żakiewicz, Teresa Jankowska, Adam Majgier, Krzysztof Cybul, Renata Radziulewicz. Obecnie - Barbara Szulc.

Powyższy tekst opracowali uczniowie klasy VI b w roku szkolnym 2001/2002 pod dyskretną opieką nauczycieli Zespołu Przedmiotów Humanistycznych. 

P.S.
Od 1 września 2008 roku nasza szkoła funkcjonuje w ramach Zespołu Szkolno-Przedszkolnego, w skład którego wchodzą: przedszkole i szkoła podstawowa.
Dyrektorem zespołu jest pani Barbara Szulc, a jej zastępczyniami pani Beata Lenczewska i pani Hanna Wędrowska-Saramak.